I. Wstęp
Słowa Roberta Fulghmana stanowią sens edukacji przedszkolnej, gdyż te umiejętności zdobywa dziecko w przedszkolu.
Jedną z funkcji przedszkola jest wychowanie, którego funkcją nadrzędną jest dokonywanie zmian, przekształcanie, wywieranie wpływu na człowieka, grupę społeczną.
Wychowanie, to złożony i długotrwały proces. To droga poznania i odkrywania. Na tej drodze rodzi się i rozwija wolność i godność osoby oraz społeczna komunikacja, odpowiedzialność i wspólne dobro.
Wychowanie rozpoczyna się w rodzinie, a przedszkole je kontynuuje i ukierunkowuje. Nie może zastąpić domu rodzinnego, może jednak uzupełnić i wzbogacić doświadczenia dziecka w tych sferach, w których oddziaływanie domu jest niewystarczające.
Wychowanie wymaga systematyczności i konsekwencji kierowania dzieckiem w sposób jednolity tak w domu jak i w przedszkolu. W przeciwnym wypadku, jeśli oddziaływania rodziców i nauczyciela nie są uzgodnione lub sprzeczne ze sobą, to wszelkie zabiegi wychowawcze nie będą odnosić rezultatów. Skutki tego będzie ponosić dziecko zdezorientowane i nie pewne tego, co słuszne a co błędne.
Program wychowawczy ma na celu poprawę jakości pracy edukacyjnej, uwzględniając potrzeby społeczności przedszkolnej tj. dzieci, rodziców, środowiska oraz pracowników przedszkola. Integruje nauczycieli i rodziców w realizowaniu celów wychowawczych. Ma on za zadanie określić jakimi wartościami kierujemy się w stosunku do wychowanka, jego rodzica, jakie normy postępowania są pożądane aby dziecko mogło funkcjonować w środowisku zgodnie z przyjętymi rolami społecznymi.
Bazę niniejszego programu wychowawczego stanowią ważne w wychowaniu przedszkolnym wartości:
• Kultura bycia
• Bezpieczeństwo
• Zdrowie
• Koleżeństwo
• Rodzina i ojczyzna
• Przyroda
Treści kryjące się pod tymi wartościami ujęte są w formie oczekiwanych umiejętności i zachowań dzieci.
Napisany przez nas program nie ma narzuconych, sztywnych sposobów działania, terminów i osób odpowiedzialnych, gdyż wychowanie jest procesem ciągłym, stałym i wymaga od nauczyciela elastyczności, i często, nadarzających się sytuacji. Sposób realizacji pozostaje w gestii każdego wychowawcy, po uwzględnieniu potrzeb, możliwości i poziomu rozwoju społeczno – moralnego danej grupy dzieci.
II. Cele ogólne programu
1. Wspomaganie wszechstronnego rozwoju dziecka z uwzględnieniem jego indywidualnych predyspozycji, uzdolnień i zainteresowań
2. Zapewnienie równości szans oraz sprawiedliwości społecznej poprzez popularyzację oraz respektowanie wszelkich praw i obowiązków
3. Zapewnienie dziecku poszanowania jego godności osobistej, wyrabianie postawy empatii wobec drugiej osoby, kształtowanie takich wartości jak: szacunek, uczciwość, odwaga, odpowiedzialność, samodyscyplina, sprawiedliwość, szczęście, optymizm, humor, miłość, przyjaźń, solidarność, piękno oraz mądrość
4. Wdrażanie rodziców – opiekunów dziecka do współuczestnictwa w procesie wychowawczo – dydaktycznym i życiu przedszkola poprzez konstruktywny dialog, respektowanie tych samych norm, zasad i wartości oraz aktywny udział w działaniach podejmowanych przez przedszkole
5. Aktywna współpraca przedszkola z osobami, instytucjami i organizacjami wspomagającymi proces wychowawczo – dydaktyczny dziecka
III. Cele szczegółowe
1. Wspieranie oraz wspomaganie wszechstronnego rozwoju dziecka w wymiarze intelektualnym, emocjonalnym, społecznym, zdrowotnym, estetycznym, moralnym i duchowym
2. Przygotowanie dziecka do życia w rodzinie i społeczności lokalnej, zapoznanie z normami oraz regułami obowiązującymi w grupie, wdrażanie do samodzielności oraz umiejętności zgodnego współżycia i współdziałania z innymi
3. Zapoznanie dzieci z najważniejszymi wartościami moralnymi współczesnego świata oraz koniecznością ponoszenia konsekwencji za swoje czyny i słowa
4. Zapoznanie dzieci ze światem różnorodnych uczuć i emocji
5. Umożliwienie dzieciom odkrywania siebie oraz innych poprzez różnorodne działania
6. Kształtowanie umiejętności komunikowania się w sposób werbalny oraz niewerbalny
7. Umożliwienie dzieciom dokonywania różnorodnych wyborów, przeżywania efektów własnych różnorodnych działań
8. Kształtowanie empatycznego, życzliwego, otwartego stosunku do drugiego człowieka oraz otaczającego świata przyrody
9. Nauczenie dzieci trudnej sztuki konstruktywnego kompromisu w przypadku sytuacji trudnych oraz konfliktowych
10. Uświadomienie rodzicom znaczenia respektowania tych samych norm, zasad i wartości w domu rodzinnym jakie obowiązują w przedszkolu
11. Aktywne włączenie się rodziców w życie grupy i przedszkola
12. Wspomaganie wychowania dzieci poprzez współpracę z różnorodnymi instytucjami i organizacjami działającymi w bliższym i dalszym otoczeniu
IV. Sposoby i środki realizacji
1. ,,Podstawa programowa wychowania przedszkolnego
2. ,,Program Wychowawczy Miejskiego Przedszkola Nr 2 w Głownie”
3. Literatura dotycząca tematyki
4. Zabawy dramowe, odgrywanie scenek sytuacyjnych
5. Historyjki obrazkowe
6. Dyskusje
7. Zabawy tematyczne
8. Spotkania z zaproszonymi gośćmi
9. Wycieczki tematyczne
10. Ulotki tematyczne, informacyjne w kąciku dla rodziców (pedagogizacja)
11. Czynny udział przedszkola w ogólnopolskich kampaniach społecznych
12. Realizacja wybranych programów o tematyce zdrowotnej, m. in.: ,,Bezpieczny przedszkolak”, ,,Czyste powietrze wokół nas”…
13. Współpraca instytucjami i środowiskiem lokalnym
14. Spotkania edukacyjne z udziałem specjalistów dla rodziców
15. Rożne formy współpracy z rodzicami
V. Zadania przedszkola w zakresie wychowania
Program wychowawczy jest zgodny z podstawa programową wychowania przedszkolnego, która opisuje proces wspomagania rozwoju i edukacji dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym.
Osiągnięcie celów wychowania zawarte jest w szczególności w następujących obszarach:
• Kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozumiewanie się z dorosłymi i dziećmi, zgodne funkcjonowanie w zabawie i sytuacjach zadaniowych. (obszar 1)
• Kształtowanie czynności samoobsługowych, nawyków higienicznych i kulturalnych. Wdrażanie dzieci do utrzymania ładu i porządku. (obszar 2)
• Wdrażanie dzieci do dbałości o bezpieczeństwo swoje oraz innych. (obszar 6)
• Wychowanie w poszanowaniu roślin i zwierząt. (obszar 12)
• Wychowanie rodzinne, obywatelskie i patriotyczne. (15)
Zadania nauczycieli w zakresie wychowania
• systematycznie poszerzać zakres swoich kompetencji wychowawczych, zwłaszcza umiejętność skutecznej komunikacji interpersonalnej,
• poznać środowisko wychowawcze dziecka,
• poznać oczekiwania rodziców wobec przedszkola,
• zapoznać rodziców z normami i zasadami panującymi w grupie
• tworzyć bezpieczną dla dziecka atmosferę warunkującą zdrowie fizyczne i kształtować postawy wychowanków zgodnie z normami określonymi w programie wychowawczym przedszkola
• stosować metody wychowawcze wzmacniające pozytywne zachowania dzieci oraz eliminować zachowania niepożądane zgodnie z obowiązującymi w przedszkolu zasadami,
• ściśle współdziałać z rodziną dziecka w celu ujednolicenia oddziaływań wychowawczych,
• przekazywać rodzicom informacje o stanie rozwoju dziecka wg zaleceń określonych w warunkach realizacji podstawy programowej, udzielać rad i wskazówek koniecznych do pracy z dzieckiem w domu,
• wzajemnie wspierać swoje działania w ramach pracy zespołowej nauczycieli i specjalistów
VI. Zadania wychowawcze rodziców w odniesieniu do przedszkola
• współdziałać z nauczycielami w celu ujednolicenia oddziaływań wychowawczych i utrwalania efektów pracy wychowawczej nauczycieli,
• angażować się w proponowane przez przedszkole działania w celu usprawnienia swoich kompetencji wychowawczych,
• wspomagać dziecko w rozwoju wg wskazówek udzielanych przez nauczycieli lub specjalistów,
• przekazywać nauczycielom oraz dyrektorowi wnioski z obserwacji pracy przedszkola,
• interesować się osiągnięciami wspomagać dziecko w razie niepowodzeń,
• informować nauczyciela o zmianach w zachowaniu dziecka, zaobserwowanych w domu, pozytywnych, jak i negatywnych
• przestrzegać zapisów statutowych przedszkola
VII. Katalog zasad
„Jestem kulturalny”
Dziecko:
1. używa form grzecznościowych: proszę, dziękuję, przepraszam, dzień dobry, dowidzenia
2. okazuje szacunek dorosłym – rodzicom, pracownikom przedszkola, sąsiadom, znajomym
3. jest życzliwy, serdeczny i uprzejmy dla rówieśników i osób dorosłych
4. respektuje polecenia nauczycielek
5. kulturalnie zachowuje się w miejscach publicznych
6. opanowuje umiejętność kulturalnego jedzenia
7. zachowuje się kulturalnie podczas uroczystości, teatrzyków, koncertów
8. słucha, kiedy inni mówią; mówi, kiedy inni słuchają
9. dba o porządek wokół siebie (nie śmieci, sprząta po zabawie)
„Jestem bezpieczny”
Dziecko:
1. dzieli się swoimi wątpliwościami i niepokojami
2. wie, (pamięta) że jest akceptowane
3. Informuje dorosłego o swoich dolegliwościach i samopoczuciu,
4. dostrzega sytuacje zagrażające bezpieczeństwu swojemu i innych:
a) poznanie zasad warunkujących bezpieczeństwo na terenie przedszkola (bezpieczne
korzystanie z zabawek i sprzętu terenowego zgodnie z ustalonymi regułami)
b) przestrzeganie zasad warunkujących bezpieczeństwo dziecka poza terenem
przedszkola(zasady ruchu drogowego, kontakty z obcymi, zwierzętami),
c) pamięta własne imienia, nazwisko, adres
5.nie oddala się od grupy, miejsca zabaw
6. prosi o pomoc gdy czuje się zagrożony
„Dbam o swoje zdrowie”
Dziecko:
1. dba o swoje zmysły i higienę układu nerwowego
a) unika hałasu, mówi umiarkowanym głosem
b) dba o siebie
c) wycisza negatywne emocje
2. bierze udział w zabawach ruchowych, spacerach, wycieczkach
a) przebywa jak najczęściej na świeżym powietrzu
b) hartuje swój organizm
c) rozwija swoją sprawność ruchową poprzez gry, zabawy ruchowe, ćwiczenia
poranne i gimnastyczne, korzysta z ruchu na świeżym powietrzu
3. przyswaja nawyki higieniczne:
a) dba o czystość osobistą
b) dba o czystość otoczenia
4. zjada przygotowane dla ciebie posiłki, przezwycięża niechęć do nieznanych potraw
5. prawidłowo posługuje się sztućcami, zachowuje prawidłową postawę przy stole
6 zdrowo się odżywia, pamięta jak ważne jest spożywanie owoców i warzyw,
7. dąży do samodzielności
a) dba o schludny i estetyczny wygląd – dba o własne ubranie, rzeczy
b) uczy się samodzielności przy ubieraniu i rozbieraniu się.
„Kontroluję swoje zachowanie”
Dziecko:
1. wyraża swoje emocje w sposób dla nas zrozumiały
2. jeśli ma problem, zwraca się o pomoc do nauczyciela lub innej osoby dorosłej
3. nie obraża się
4. nie jest agresywny, nie bije kolegów – przestrzega zasady, że nie wolno nikogo
krzywdzić
5. nie przeszkadza innym w zabawie
6. pamięta o konsekwencjach swojego postępowania,
7. przestrzega zasad, norm i reguł ustalonych w grupie, odnoszących się do:
a) zgodnego zachowania podczas zabaw,
b) kulturalnego włączania się do zabaw kolegów,
c) korzystania ze sprzętu i zabawek,
d) mądrego rozwiązywania zaistniałych konfliktów.
8. wystrzega się kłamstwa,
9. ocenia zachowanie, a nie osobę,
10.poznaje wzorce właściwych zachowań, nie powiela negatywnych
11.cieszy się z sukcesów, przyjmuje z godnością porażki.
„Jestem dobrym kolegą”
Dziecko:
1. uprzejmie wita się personelem przedszkola i kolegami, zarówno przedszkolu jak
i poza nim
2. jest miły, uprzejmy, uśmiechnięty w relacjach z innymi
3. nie wyśmiewa się z koleżanki czy kolegi
4. szanuje własne wytwory i wytwory pracy swoich kolegów
5. szanuje cudzą własność
6. dzieli się tym co wspólne (przedszkolne)
7. opiekuje się młodszymi kolegami oraz tymi, którzy tej opieki i pomocy potrzebują
8. okazuje życzliwość i taktownie zachowuj się wobec odmienności innych (wygląd
zewnętrzny, zachowanie, zwyczaje)
10. nie wyrządza krzywdy innym.
„Szanuję swoją Rodzinę i Ojczyznę”
Dziecko:
1. interesuje się i kultywuje tradycje swojej rodziny
2. rozmawia z rodzicami o ich pracy, zainteresowaniach, uczuciach
3. pamięta o uroczystościach rodzinnych
4. poznaje tradycje przedszkola, miasta Głowna i okolic
5. poznaje kraj w którym mieszka (stolica, barwy narodowe, godło, hymn)
6. poznaje znaczenie słowa Ojczyzna
7. szanuje tradycje i święta narodowe
„ Dbam o środowisko naturalne”
Dziecko:
1. szanuje zieleń
2. nie zaśmieca otoczenia
3. dba o rośliny i zwierzęta
4. wykazuje zachowania proekologiczne
VII. System motywacyjny
Dzieci potrzebują precyzyjnego określenia co jest dozwolone, a czego nie wolno. Opracowując wspólnie z nimi kodeks postępowania musimy zarówno wspierać i motywować je do przestrzegania obowiązujących norm i zasad, jak również konsekwentnie je egzekwować. Skutecznym środkiem wychowawczym są nagrody i pochwały. Mają one wartość zachęcającą do pracy dla każdego człowieka, a tym bardziej dla dziecka. Uznanie i akceptacja mobilizują do dalszych wysiłków. Należy jednak pamiętać, że za negatywne zachowania dziecko powinno ponieść konsekwencje – karę. Karę należy formułować w odniesieniu do nieakceptowanego zachowania dziecka, a nie w stosunku do dziecka jako osoby.
Nagrody stosujemy w formie:
• pochwały słownej: przez wychowawcę, innego nauczyciela, p. dyrektor w obecności rówieśników oraz rodziców, opiekunów, najbliższych przedszkolaka
• sprawienie dziecku określonej przyjemności, według jego indywidualnych zainteresowań
• darzenia dziecka szczególnym zaufaniem, systematyczne zwiększanie zakresu jego samodzielności, przywilej wykonania określonej czynności
• zabawę według indywidualnego pomysłu dziecka
• drobne nagrody rzeczowe, np. emblematy uznania (system motywacyjny), dyplomy
Nagradzamy za:
• stosowanie ustalonych umów i zasad
• wysiłek włożony w wykonywanie pracy, zadania
• wypełnienie podjętych obowiązków
• bezinteresowną pomoc innym
• stosowanie zasad ochrony przyrody
• aktywny udział w pracach grupy
Kary stosujemy w formie:
• słownego upomnienia (przypomnienie obowiązujących zasad),
• poinformowanie rodziców o przewinieniu dziecka
• odsunięcie od zabawy z rzetelną informacją skierowaną do dziecka dotyczącą czynu (nie ośmieszanie, nie poniżanie),
• upomnienie przed grupą,
• wyrażenie przez nauczyciela swego smutku i zawodu z powodu zachowania dziecka,
• czasowe odebranie danego przywileju.
Kary stosujemy za:
• nieprzestrzeganie ustalonych norm i zasad współżycia w grupie i przedszkolu
• stwarzanie sytuacji zagrażających bezpieczeństwu i zdrowiu własnemu i innych
• zachowania agresywne
• niszczenie wytworów pracy innych , ich własności
• celowe nie wywiązywanie się z podjętych obowiązków
Zasady budowania systemu motywacji:
– łączenie nagród konkretnych ze społecznymi,
– stosowanie nagród zaraz po wystąpieniu zachowania pożądanego,
– przechodzenie od nagradzania ciągłego do sporadycznego,
– unikanie nadmiaru nagród,
– nagradzanie również wysiłku, a nie tylko efektu,
– zachowanie konsekwencji w stosowaniu wzmocnień.
VIII. Wskazówki dla nauczycieli i rodziców ułatwiające realizację programu
wychowawczego przedszkola
1. Bądźcie konsekwentni, róbcie to co mówicie i mówcie o tym, co robicie.
2. Bądźcie świadomi, czego uczycie.
3. Bądźcie żywym przykładem właściwego zachowania.
4. Bądźcie dobrymi obserwatorami dzieci.
5. Połóżcie nacisk na pogłębianie swoich wiadomości i możliwości.
6. Twórzcie atmosferę wzajemnego zaufania i szacunku.
7. Nie oczekujcie, że natychmiast wystąpi u dziecka pożądana umiejętność, zmiany wymagają czasu.
8. Bądźcie cierpliwi – pamiętajcie, że pośpiech szkodzi.
X. Ewaluacja programu
Przedszkole jako instytucja wychowująca przekazuje dzieciom przede wszystkim treści wychowawcze wplecione w rytm życia codziennego, zajęcia i zabawy. Wyposaża małego człowieka w bogaty bagaż norm i zasad postępowania. Kształtuje zatem określone postawy moralne.
Cel definiuje się jako wyobrażony stan rzeczy mogący być skutkiem naszego działania w określonym czasie. Jest to zatem widoczny efekt naszej pracy.
Jak obserwować efekty kształcenia? Czy prezentowane przez dziecko postawy, które według nas są widocznym efektem wychowawczym, to rzeczywiste przekonania dziecka, czy tylko odgrywane dla nas zachowania?
Trudno jest zmierzyć czy też ocenić stopień osiągnięcia celów w wychowaniu.
Miarą osiągnięcia celu programu będzie zatem:
a) przestrzeganie i respektowanie przez dzieci określonych wartości:
– znajomość zasad i norm kultury bycia obowiązujących w przedszkolu i poza nim
– znajomość czynników sprzyjających i zagrażających zdrowiu
– przestrzeganie poleceń nauczyciela
– samodzielność w zakresie samoobsługi
– podejmowanie prób samooceny
– szanowanie swojej i cudzej własności
– rozumienie konieczności ponoszenia konsekwencji swojego zachowania
b) dobra współpraca z rodzicami:
– podejmowanie przez rodziców stałej współpracy z przedszkolem
– otwartość rodziców na rady i sugestie nauczycieli
– współgospodarzenie zasobami przedszkola
c) zadowolenie nauczycieli wynikające z:
– osiągania dobrych efektów pracy wychowawczej
– jednolitego oddziaływania wychowawczego wszystkich nauczycieli
– bliższego kontaktu z dzieckiem
– wzrostu poziomu umiejętności nauczycieli w zakresie kompetencji wychowawczych
